Hàm Duy Trì Là Gì? Có Bắt Buộc Phải Đeo Sau Niềng Không?

Đội Ngũ Bác Sĩ Nha Khoa My Auris Đã thực hiện hơn 8.000 ca Bọc răng sứ - Implant thành công Đã xét duyệt! Xem hồ sơ

Hàm duy trì là khí cụ quan trọng mà bệnh nhân cần đeo sau khi tháo niềng răng để giữ răng ổn định ở vị trí mới. Việc không đeo hàm duy trì đúng cách có thể khiến răng xô lệch lại, mất toàn bộ kết quả điều trị. Đây là bước bắt buộc trong quá trình hoàn tất chỉnh nha.

Hàm duy trì là gì?

Hàm duy trì là một khí cụ chỉnh nha đặc biệt, giúp cố định răng ở vị trí mới sau khi tháo mắc cài được bác sĩ chỉnh nha chỉ định. Hàm duy trì có nhiều loại khác nhau, bao gồm hàm duy trì cố định, hàm duy trì tháo lắp và hàm duy trì kim loại. Tùy thuộc vào quy trình niềng răng của mỗi người và chỉ định từ bác sĩ chỉnh nha, loại khí cụ được chọn sẽ phù hợp với tình trạng răng miệng cụ thể.

Một điểm quan trọng cần hiểu rõ là hàm duy trì không phải là tùy chọn, mà là một phần bắt buộc trong phác đồ điều trị. Nếu không đeo hàm duy trì, răng có thể bị lệch lạc tái phát, dẫn đến mất kết quả niềng răng đã đạt được trước đó. Thậm chí, trong một số trường hợp, người dùng buộc phải bắt đầu lại điều trị chỉnh nha từ đầu, gây tốn kém và ảnh hưởng tâm lý.

Có những loại hàm duy trì nào phổ biến hiện nay?

Để lựa chọn đúng loại hàm duy trì phù hợp với tình trạng răng và nhu cầu cá nhân, bạn cần hiểu rõ từng loại hiện có trên thị trường. Dưới đây là các khí cụ duy trì sau niềng răng phổ biến được bác sĩ chỉnh nha sử dụng rộng rãi:

Hàm duy trì tháo lắp

Đây là loại được chế tạo bằng nhựa trong suốt hoặc nhựa cứng kết hợp với dây kim loại. Người dùng có thể tự tháo ra để vệ sinh hoặc khi cần thiết. Ưu điểm lớn nhất của loại này là tính tiện dụng, dễ làm sạch và không gây cản trở khi ăn uống.

Loại tháo lắp được chia thành hai nhóm chính:

• Hàm nhựa trong suốt: được đúc ôm sát từng răng, mang lại tính thẩm mỹ cao, rất khó nhìn thấy khi đeo. Tuy nhiên, độ bền không cao bằng loại cố định.
• Hàm kim loại (retainer dây cung): có dây cung kim loại bám sát mặt trước răng, kết hợp cùng phần nền nhựa. Mặc dù dễ nhìn thấy hơn loại trong suốt, nhưng lại bền hơn và chi phí thấp hơn.

Thời gian đeo mỗi ngày thường từ 8 đến 20 tiếng tùy trường hợp và được chỉ định bởi bác sĩ chỉnh nha.

Hàm duy trì cố định

Loại này được gắn trực tiếp vào mặt trong răng, thường từ răng nanh đến răng nanh, bằng một đoạn dây kim loại mảnh (wire). Hàm không thể tự tháo ra, do đó, hiệu quả giữ răng rất ổn định và gần như không phụ thuộc vào thói quen của người dùng.

Ưu điểm:

• Không bị quên hoặc làm mất do không thể tháo ra
• Không ảnh hưởng đến thẩm mỹ vì được giấu phía sau răng
• Không gây đau nếu được gắn đúng kỹ thuật

Tuy nhiên, hàm cố định có nhược điểm là khó vệ sinh, dễ bám mảng bám nếu không chú ý. Người đeo cần vệ sinh kỹ bằng chỉ nha khoa chuyên dụng hoặc máy tăm nước để tránh viêm nướu.

Khay duy trì trong suốt (Essix retainer)

Đây là loại hàm được thiết kế giống với khay Invisalign, làm từ vật liệu nhựa trong suốt. Hàm được đúc theo hình dạng răng sau khi chỉnh nha, ôm sát toàn bộ hàm răng.

Điểm mạnh của loại này là:

• Thẩm mỹ cao, gần như vô hình khi đeo
• Dễ tháo lắp, dễ vệ sinh
• Không gây đau nếu đeo đúng chỉ định

Điểm yếu là:

• Độ bền thấp hơn loại kim loại
• Có thể biến dạng nếu tiếp xúc với nhiệt độ cao

Thông thường, khay Essix được khuyến cáo đeo ban đêm để duy trì vị trí răng sau niềng một cách ổn định.

Hàm duy trì hỗn hợp

Một số trường hợp cần kết hợp cả hai loại trên, tức là đeo hàm cố định vào ban ngày và sử dụng tháo lắp vào ban đêm để tăng hiệu quả giữ răng. Phác đồ điều trị sẽ được cá nhân hóa theo đánh giá của nha sĩ điều trị.

Bảng tóm tắt so sánh các loại hàm duy trì

Nên đeo hàm duy trì trong bao lâu là hợp lý?

Theo bác sĩ chỉnh nha tại Nha Khoa My Auris, thời gian đeo hàm duy trì lý tưởng thường dao động từ 6 tháng đến 2 năm, tùy vào loại khí cụ, độ tuổi và mức độ ổn định của xương hàm. Có hai giai đoạn:

• Giai đoạn đầu (6 – 12 tháng đầu): Đây là thời gian bắt buộc phải đeo liên tục mỗi ngày (tối thiểu 20 – 22 tiếng/ngày), kể cả lúc ngủ. Mục tiêu là giúp giữ vị trí răng mới ổn định trong cung hàm.
• Giai đoạn duy trì lâu dài (sau 1 năm): Có thể giảm tần suất đeo dần xuống còn ban đêm. Một số trường hợp phải duy trì vài năm nếu xương hàm yếu hoặc răng từng lệch nghiêm trọng.

Loại hàm duy trì cũng ảnh hưởng đến thời gian đeo:

Hàm duy trì cố định: Dán mặt trong răng, thường để liên tục 1 – 5 năm, không tháo lắp được. Ưu điểm là không cần nhắc nhở, hạn chế sai sót do quên đeo.

Hàm duy trì tháo lắp: Thường là nhựa trong suốt hoặc kim loại có móc giữ. Dễ tháo, dễ vệ sinh, nhưng cần người dùng tuân thủ nghiêm ngặt thời gian đeo.

Hàm duy trì giá bao nhiêu?

Hàm duy trì có giá dao động từ 1.000.000 đến 4.000.000 triệu đồng, giá hàm duy trì phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Loại hàm: tháo lắp hay cố định
• Vật liệu: kim loại, nhựa cứng, nhựa trong suốt
• Địa điểm thực hiện: phòng khám nha khoa lớn, bác sĩ chuyên khoa
• Mức độ phức tạp của cung hàm sau chỉnh nha

Ngoài ra, một số loại hàm duy trì thẩm mỹ như khay trong hoặc composite sẽ có giá cao hơn so với loại thông thường.

Bảng giá tham khảo hàm duy trì phổ biến

Việc lựa chọn loại hàm duy trì phù hợp không nên dựa hoàn toàn vào giá. Quan trọng nhất là hiệu quả duy trì lâu dài, sự phù hợp với cung hàm và thói quen sinh hoạt của bạn. Nếu bạn cần tính thẩm mỹ, loại hàm duy trì trong suốt là một lựa chọn lý tưởng. Nếu ưu tiên độ bền và tiết kiệm, loại hàm duy trì cố định bằng dây kim loại là giải pháp hợp lý.

Cách chăm sóc và vệ sinh hàm duy trì đúng cách

Việc chăm sóc hàm duy trì đúng cách là yếu tố quan trọng quyết định kết quả ổn định sau khi niềng răng. Nếu không thực hiện vệ sinh và bảo quản hợp lý, người dùng có thể gặp các vấn đề như viêm nướu, hỏng khí cụ hoặc răng xô lệch trở lại. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể, dễ thực hiện, phù hợp cho cả hàm duy trì tháo lắp và cố định.

Vệ sinh hàm duy trì tháo lắp mỗi ngày

Hàm duy trì tháo lắp thường được làm từ nhựa trong hoặc kết hợp với kim loại. Vì có thể tháo ra nên việc làm sạch cần thực hiện đều đặn mỗi ngày theo các bước:

• Tháo hàm ra nhẹ nhàng: Dùng tay sạch để tháo hàm, tránh kéo mạnh gây gãy hoặc méo mó khí cụ.
• Chải rửa bằng bàn chải mềm: Sử dụng bàn chải mềm riêng cho hàm duy trì, kết hợp với xà phòng dịu nhẹ hoặc dung dịch chuyên dụng. Không nên dùng kem đánh răng vì dễ làm xước bề mặt.
• Ngâm hàm duy trì: Mỗi tuần 1-2 lần, bạn nên ngâm khí cụ trong dung dịch làm sạch chuyên biệt (theo hướng dẫn bác sĩ chỉnh nha) để loại bỏ mảng bám sâu.
• Rửa lại bằng nước sạch: Sau khi chải hoặc ngâm, rửa kỹ khí cụ bằng nước lọc để loại bỏ hóa chất.

Chăm sóc hàm duy trì cố định kỹ lưỡng

Hàm duy trì cố định được dán trực tiếp vào mặt trong của răng bằng dây cung kim loại hoặc vật liệu composite. Vì không thể tháo rời, người đeo cần chú ý kỹ hơn trong việc vệ sinh:

• Dùng chỉ nha khoa chuyên dụng: Loại chỉ có đầu cứng hoặc chỉ xỏ giúp đưa vào giữa các kẽ răng, làm sạch khu vực dưới dây cung giữ.
• Dùng bàn chải kẽ: Đầu bàn chải nhỏ có thể luồn vào các khoảng giữa dây và răng, giúp loại bỏ mảng bám hiệu quả.
• Đánh răng đúng kỹ thuật: Đánh răng tối thiểu 2 lần/ngày bằng bàn chải lông mềm, chải nhẹ nhàng vùng tiếp xúc với dây cố định để tránh tụ mảng bám lâu ngày.
• Súc miệng bằng nước muối hoặc dung dịch kháng khuẩn: Giúp giảm nguy cơ viêm nướu do thức ăn kẹt ở dây cung.

Một số lưu ý khác trong quá trình sử dụng và bảo quản

• Không đeo hàm duy trì khi ăn (với loại tháo lắp): Tránh hỏng móc kim loại, tránh thức ăn bám gây vi khuẩn.
• Tránh nước nóng và hóa chất mạnh: Không ngâm khí cụ bằng nước nóng, tránh dùng rượu, giấm hoặc các dung dịch có độ axit cao vì dễ gây biến dạng.
• Không để hàm duy trì ngoài không khí: Nếu không dùng, cần cất trong hộp chuyên dụng có lỗ thoáng khí để ngăn vi khuẩn phát triển.
• Tái khám định kỳ: Ít nhất mỗi 3–6 tháng để kiểm tra độ bền khí cụ, tình trạng răng và điều chỉnh nếu cần.

Khi nào cần thay hoặc sửa hàm duy trì

Hàm duy trì, dù là loại tháo lắp hay cố định, đều có tuổi thọ nhất định. Một số dấu hiệu cho thấy bạn nên đến gặp bác sĩ chỉnh nha:

• Khí cụ bị nứt, gãy hoặc méo mó
• Đeo có cảm giác lỏng, không chắc chắn
• Răng có dấu hiệu xô lệch trở lại
• Cảm giác đau hoặc khó chịu khi đeo

Tối ưu hiệu quả hàm duy trì bằng thói quen tốt

• Đeo đúng thời gian bác sĩ chỉ định: Tối thiểu 8 tiếng/ngày, lý tưởng là cả ngày (trừ khi ăn hoặc vệ sinh).
• Kết hợp với chế độ ăn ít đường, nhiều rau củ để tránh mảng bám.
• Luôn giữ thói quen vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng.

Chăm sóc và vệ sinh hàm duy trì đúng cách là bước không thể bỏ qua trong giai đoạn sau chỉnh nha. Hãy coi đây là phần tiếp nối của quy trình niềng răng, góp phần duy trì kết quả ổn định, phòng tránh răng xô lệch lại và nâng cao sức khỏe răng miệng về lâu dài.